Zmiany na rynku energii elektrycznej oraz wpływ polityki unijnej na transformację energetyczną w Polsce były głównymi tematami debaty, która odbyła się 21 września 2021r. podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego (EKG) z inicjatywy Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej (PKEE). Przedstawiciele administracji, środowisk akademickich oraz organizacji branżowych dyskutowali o najistotniejszych dla rynku energii kwestiach z perspektywy sektora oraz konsumenta.

Rozpoczynając panel Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, Adam Guibourgé-Czetwertyński przedstawił ogólną charakterystykę trendów i zachodzących przemian polskiego rynku energii:

– Dążenie do neutralności klimatycznej stało się generatorem trendów w sektorze energii. Wśród nich znajduje się m.in. zmiana modelu generacji ze scentralizowanego na rozproszony, co pozwala na wykorzystanie lokalnego potencjału energetycznego i zasobów oraz aktywizację lokalnych społeczności.

Sytuacja na rynku energii

Remedium na problem wzrostu cen poszukują dziś wszystkie kraje w Europie. Hiszpański rząd poinformował, że oczekuje od Komisji Europejskiej wdrożenia wspólnej, europejskiej inicjatywy, której celem będzie ochrona osób najbardziej dotkniętych podwyżkami energii. Do tej kwestii odniosła się dyrektor Departamentu Źródeł Odnawialnych Urzędu Regulacji Energetyki, Katarzyna Szwed-Lipińska podkreślając nieuchronność podwyżek cen energii:

– Obserwujemy dynamiczny wzrost cen energii. Jest to duża skala wzrostu, która z pewnością przełoży się na funkcjonowanie gospodarstw domowych i szeroko pojętego przemysłu. Przed ustawodawcą i regulatorem stoi duże wyzwanie stworzenia takiego otoczenia prawnego, które pozwoli społeczeństwu w sposób akceptowalny przejść przez okres zmian, czekający polski sektor energetyczny.

Diagnozy sytuacji na rynku energii i przyczyn wzrostu cen podjął się kierownik Katedry Zrównoważonego Rozwoju Energetycznego Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wojciech Suwała. Powołując się na analizy The Economist przytoczył także przykłady środków zaradczych stosowanych w innych krajach, które zostały dotknięte podobnymi, drastycznymi wzrostami cen energii:

– W ekonomii oprócz bieżącej sytuacji, również ważne są oczekiwania. Będziemy musieli intensywnie inwestować, dekarbonizować naszą gospodarkę, a efektem tych działań będą wzrosty cen energii. Ceny energii rosną i wygląda na to, że trend ten może się utrzymywać w dłuższej perspektywie. W związku z tym, iż może mieć to znaczący wpływ na konkurencyjność gospodarki, jest wielce prawdopodobne, że Komisja Europejska podejmie pewne działania w rodzaju price-cap, czy ustalenia górnych granic ceny dla wytwórców.

Prezes Zarządu Tauron Dystrybucja SA i Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, Robert Zasina przedstawił perspektywę dystrybutorów energii w transformacji energetycznej:

– Sieci dystrybucyjne odgrywają kluczową rolę w transformacji energetycznej. Jako OSD musimy elastycznie reagować na wymagania klientów i zmieniające się otoczenie. Wyzwaniem dla nas jest rozwój technologiczny i gospodarczy, rosnące oczekiwania klientów dotyczące niezawodności i jakości dostaw energii elektrycznej, oraz rozwój rynków OZE, w tym mikroinstalacji. Takie dynamiczne zmiany stawiają przed operatorami systemu wymóg zapewnienia nowoczesnej i rozbudowanej infrastruktury i odpowiedniego stanu technicznego urządzeń elektroenergetycznych.

Kolejny z prelegentów, dyrektor biura Towarzystwa Obrotu Energią, Marek Kulesa podsumował wpływ handlu energią, w tym w wymiarze transgranicznym, na ceny energii w Polsce:

– Patrząc dzisiaj na notowania na rynkach giełdowych i elementy z tym powiązane – widzimy, że wzrosty cen energii będą dwucyfrowe. Polska nie jest w tym zakresie odosobniona. Wzrost zapotrzebowania na energię, wzrost cen uprawnień do emisji CO2 oraz cen paliw – to główne czynniki wpływające na wzrost kosztów wytwarzania energii

Wśród formułowanych przez ekspertów postulatów pojawiały się również konieczność ochrony odbiorców wrażliwych oraz uwolnienia rynku energii. W odpowiedzi na te sugestie, Katarzyna Szwed-Lipińskapoinformowała, że zagadnienie liberalizacji rynku jest niezwykle ważne i cały czas dyskutowane w URE. Nie może jednak wskazać, kiedy takie uwolnienie mogłoby nastąpić.

Rola konsumenta

Podczas swojej wypowiedzi dyrektor Departamentu Energetyki i Gazownictwa Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Paweł Pikus wspomniał, że Polska, do ścieżki transformacji wyznaczonej przez Unię miała bardziej krytyczne stanowisko niż inne państwa.

– Postrzegamy Pakiet Fit for 55 jako duże zagrożenie nie tylko dla sektora energetycznego, ale całej gospodarki szczególnie takich państw, jak Polska. Nasza ścieżka transformacji musi być bezpieczna. Ma mieć jak najmniejszy wpływ na konkurencyjność gospodarki. Powinna też wspierać zeroemisyjności w perspektywie średnioterminowej.

Konieczność gruntownej przebudowy sektora energetycznego w Polsce może wiązać się z koniecznością zmiany polityki energetycznej państwa. Mec. Mariusz Swora potwierdził konieczność rewizji strategicznych założeń polityki unijnej i dokumentów rządowych wyznaczających kierunki i ramy zmian:

– Komisja Europejska abdykowała w ważnych segmentach, na których budowany był europejski rynek energii. Pierwszym jest konkurencja, drugim bezpieczeństwo, trzecim zrównoważony rozwój. KE skupia się obecnie jedynie na trzecim elemencie. Dyrektywy dotyczące opodatkowania energii, efektywności energetycznej, a także inne propozycje legislacyjne składające się na Fit for 55, spowodują, że wkrótce cały sektor ciepłownictwa systemowego będzie trwale nierentowny.