Omówienie zagadnień związanych z wysokimi cenami energii dla odbiorców końcowych było głównym celem debaty zorganizowanej przez Euractiv we współpracy z Polskim Komitetem Energii Elektrycznej (PKEE). Spotkanie, w którym uczestniczyli urzędnicy Unii Europejskiej i przedstawiciele brukselskich stowarzyszeń odbyło się 8 grudnia 2021 roku.
Paweł Cioch, Wiceprezes Zarządu ds. Korporacyjnych Grupy PGE i Członek Rady Zarządzającej PKEE, który otworzył wydarzenie podkreślił, że ubóstwo energetyczne jest zagadnieniem bardzo złożonym, gdyż ma na nie wpływ wiele czynników takich jak ceny energii, sytuacja ekonomiczna obywateli, efektywność energetyczna, jak również warunki pogodowe. – W wypadku Polski długie i dosyć ostre zimy oraz względnie duży odsetek osób o niskich dochodach zamieszkujących budynki o niskiej efektywności energetycznej sprawia, iż zagadnienie to jest odmieniane obecnie przez wszystkie przypadki. Niemniej pragnę podkreślić, iż rosnące ceny energii są obecnie wspólnym problemem całej Unii Europejskiej choć oczywiście poziom wyzwań jest różny w poszczególnych państwach członkowskich. By złagodzić skutki społeczne rosnących cen energii, rządy wprowadzają różne mechanizmy kierunkowane dedykowane głównie wrażliwym gospodarstwom domowym. Jednakże jestem przekonany, że niezbędne jest wdrożenie także rozwiązań na poziomie europejskim – zauważył.
Prezes Cioch wspomniał także, że wysokie ceny energii dla odbiorców końcowych odgrywają dużą rolę w wypadku ubóstwa energetycznego. – Dlatego też pakiet „Fit for 55” powinien nie tylko umożliwiać osiągnięcie nowych europejskich celów klimatycznych, ale także ograniczać negatywne skutki, jakie proponowane zmiany wywrą na konsumentach. W wypadku Czech i Słowacji wydatki na energię już przekraczają 20% budżetów gospodarstw domowych, zaś w wypadku Rumunii, Węgier i Bułgarii sięgają około 15%. Przyjmowane rozwiązania nie mogą wpędzać odbiorców energii w ubóstwo – dodał.
Według prezesa Ciocha szczególnie obecnie, gdy ceny energii elektrycznej i gazu w UE są bardzo wysokie, nie można na obywateli nakładać dodatkowych obciążeń. Akceptacja społeczna transformacji i poszanowanie zasady „nikt nie zostanie zostawiony w tyle” są obecnie ważniejsze niż nigdy dotąd. – Dlatego też członkowie Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej są zaniepokojeni niektórymi z propozycji pakietu „Fit for 55”, które naszym zdaniem nie odzwierciedlają właściwie różnych punktów startowych poszczególnych państw członkowskich na drodze do neutralności klimatycznej. Na poparcie tej tezy, przywołam dwa przykłady. Po pierwsze, rewizja dyrektywy EU ETS, wciąż nie rozwiązuje problemu braku równowagi w otrzymywaniu przez państwa członkowskie przychodów będących odpowiednikiem kosztów ponoszonych przez instalacje podlegające pod system w tych krajach. Po drugie, bardzo wyśrubowane przepisy dotyczące energooszczędnych systemów ciepłowniczych proponowane bez zapewnienia odpowiedniego czasu na dostosowanie planów inwestycyjnych oraz wykluczenie wysokosprawnych jednostek kogeneracyjnych opalanych gazem ziemnym spod możliwości finansowania z Funduszu Modernizacyjnego mogą w praktyce utrudnić transformacje sektorów ciepłowniczych w krajach takich jak na przykład Polska -doprecyzował.
W trakcie panelu wysokiego szczebla, jego uczestnicy – Adela Tesarova, kierowniczka Wydziału ds. Konsumentów, Inicjatyw Lokalnych i Sprawiedliwej Transformacji Dyrekcji Generalnej ds. Energii Komisji Europejskiej; europoseł Niels Fuglsang, członek komisji ITRE Parlamentu Europejskiego; Baiba Miltovica, przewodnicząca sekcji TEN w Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym; Dimitri Vergne, kierownik Zespołu ds. Zrównoważonego rozwoju, BEUC i Masha Smirnova, kierowniczka kampanii Europejski Zielony Ład w EUROCITIES dyskutowali o tym, jak zaadresowanie kwestii ubóstwa energetycznego może pomóc w zmniejszeniu nierówności w Unii Europejskiej. Ponadto debata skupiła się na roli, jaką powinny odgrywać państwa członkowskie w ochronie obywateli narażonych na to zjawisko.
Adela Tesarova, kierowniczka Działu ds. Konsumentów, Inicjatyw lokalnych i Sprawiedliwej transformacji Dyrekcji Generalnej ds. Energii w swoim wystąpieniu podkreśliła, że ubóstwo energetyczne jest istotną kwestią dla Komisji Europejskiej – Komisja bardzo jasno zaznaczyła, że wszelkimi skutkami dla gospodarstw domowych zagrożonych ubóstwem energetycznym należy się zajmować na wszystkich szczeblach od UE, poprzez państwa członkowskie aż po lokalne społeczności – wskazała.
Zdaniem europosła Nielsa Fuglsanga, Europa musi zrealizować zieloną transformację, ale należy to zrobić w sposób społecznie sprawiedliwy. – Uważam, jako socjaldemokrata, że jeżeli nie przeprowadzimy tego procesu w sposób sprawiedliwy społecznie, to nie zrealizujemy żadnej zielonej transformacji. Zawłaszcza, że przykłady niezadowolenia społecznego mieliśmy już okazję zaobserwować w Europie. Przypomnę chociażby Francję, gdzie „Żółte Kamizelki” protestowały przeciwko polityce klimatycznej, ponieważ przybrała ona kształt niesprawiedliwy społecznie – podkreślił.
Odnosząc się do tego stanowiska, Baiba Miltovica, przewodnicząca sekcji TEN Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego podkreśliła, że skoordynowane działania mogą podnieść świadomość społeczną i zrozumienie, czego w jej opinii wciąż nam wyraźnie brakuje. – Jest duża luka pomiędzy wyobrażeniem i realiami – wyjaśniła.
W dalszej dyskusji Masha Smirnova, kierowniczka kampanii Europejski Zielony Ład w EUROCITIES, zwróciła uwagę na to, że ubóstwo energetyczne jest zjawiskiem wielowymiarowym i nie można się nim zajmować w oderwaniu od innych aspektów. – Oczywistym jest, że transformacja energetyczna stwarza okazję do polepszenia warunków mieszkaniowych jeśli, i to „jeśli” ma ogromne znaczenie, możliwe będzie równoważenie kosztów modernizacji oszczędnościami energii wynikającymi z wykonanych prac – powiedziała.
Strona wydarzenia: https://events.euractiv.com/event/info/energy-poverty-how-to-reduce-inequalities
Relacja filmowa: https://www.youtube.com/watch?v=1mTE_OhTQmw
Raport specjalny: https://www.euractiv.com/section/energy-environment/special_report/energy-poverty/