Członkowie Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej (PKEE), ze swoimi portfelami inwestycyjnymi, aktywnie przyczyniają się do rozwoju gospodarki niskoemisyjnej. Dlatego też PKEE przedstawia swoje stanowisko na temat wstępnej oceny skutków planu w zakresie celów klimatycznych na 2030 r. Pragniemy skierować uwagę Komisji Europejskiej na kilka kluczowych aspektów, które należy uwzględnić w ocenie skutków. W opinii PKEE, zakres analizy powinien:
-
- Skupiać się nie tylko na nakładach inwestycyjnych – powinien również obejmować dodatkowe koszty operacyjne istniejących mocy wytwórczych powodowane bardziej ambitnym celem ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (m.in. dodatkowe koszty uprawnień do emisji) – ponieważ tylko w takim przypadku zostanie właściwie uwzględnione ryzyko związane z aktywami osieroconymi;
- Odzwierciedlać dostępne instrumenty finansowe przeznaczone na poziomie UE na wspomaganie realizacji ambitniejszych celów klimatycznych. Wynika to z faktu, iż rynkowe instrumenty finansowe mogą nie być wystarczające – istnieje zapotrzebowanie na bezzwrotne środki finansowe, które umożliwią uzyskiwanie większego finansowania z rynku. Takie środki również powinny być ujęte w zakresie analizy KE i uwzględniać m.in. Fundusz Modernizacyjny, Fundusz Innowacji oraz Fundusz Sprawiedliwej Transformacji;
- Odzwierciedlać dane gromadzone na poziomie krajowym odnoszące się m.in. do skutków makroekonomicznych nowych celów klimatycznych i założeń co do cen energii. Dane wejściowe do oceny skutków na poziomie europejskim powinny być konsultowane z państwami członkowskimi i przez nie weryfikowane, by zapewnić ich spójność oraz dokładność;
- Brać pod uwagę następstwa pandemii COVID-19 – szczególnie długofalowe skutki dla łańcucha dostaw elementów i technologii niezbędnych do osiągania ambitniejszego celu w zakresie energetyki odnawialnej;
- Oszacować potencjalne skutki dla różnych sektorów gospodarki – w tym ewentualny poziom bezrobocia w sektorach zależnych od węgla, a także wpływ na regiony najbardziej dotknięte transformacją;
- Uwzględniać istniejące obowiązki regulacyjne, wynikające np. z już działających mechanizmów mocy – założenia analityczne nie mogą być opierane na modelowaniu oderwanym od otoczenia prawnego.
Odzwierciedlenie dodatkowych kosztów emisji
Według najnowszych prognoz, cel ograniczenia emisji o 50%, zwiększa cenę uprawnień do emisji do 34 euro/EUA oraz do 52 euro/EUA odpowiednio w 2025 i 2030 roku. Natomiast w wyniku zwiększenia celu redukcyjnego do 55% może dojść do wzrostu cen uprawnień nawet do 41 euro/EUA i do 76 euro/EUA (CAKE, KOBiZE). Z punktu widzenia portfeli inwestycyjnych naszych członków, obecny system EU ETS jest wystarczający, by zapewniać bodźce ekonomiczne do transformacji ku niskoemisyjnemu wytwarzaniu energii. Co więcej, PKEE zwraca uwagę, że transformacja może być trudniejsza dla tych spółek, których koszty operacyjne są silnie uzależnione od cen EUA. Wynika to z faktu, iż w wypadku wysokich cen EUA ich własne nakłady finansowe na nowe inwestycje niskoemisyjne zostaną silnie uszczuplone i w konsekwencji doprowadzi to do spowolnienia tempa transformacji. Ponadto należy zwrócić uwagę, iż wyższe ceny uprawnień do emisji zwiększają także ogólne ryzyko gospodarcze działalności przedsiębiorstwa i stwarzają dodatkową przeszkodę w pozyskiwaniu środków z rynku finansowego.
Odzwierciedlenie potrzeby zwiększonego finansowania przez UE przeznaczonego na transformację energetyczną
Osiągnięcie gospodarki zero emisyjnej do roku 2050 wymaga znaczących nakładów inwestycyjnych. Szacowany koszt inwestycji w samym sektorze wytwarzania w Polsce to 179-206 miliardów euro (CAKE, KOBiZE). Natomiast całkowity koszt uprawnień do emisji dla całego sektora polskiej energetyki przy scenariuszu redukcji emisji o 55% do roku 2030 wyniesie 68,5 miliarda euro. Ze względu na dodatkowy koszt emisji (scenariusz 40% względem 55%) – w wypadku polskiego sektora energetycznego będzie to około 31 miliardów euro do 2030 roku. Dlatego też najbardziej dotknięte państwa członkowskie, takie jak Polska, powinny być dodatkowo wspierane poprzez działania kompensacyjne oparte na EU ETS, polegające na zwiększeniu udziału uprawnień przeznaczonych do „puli solidarnościowej” do 20% łącznej liczby uprawnień, a także na pięciokrotnym zwiększeniu Funduszu Modernizacyjnego. Te dodatkowe środki powinny być przeznaczone wyłącznie na transformację miksów energetycznych. Ponadto Fundusz Innowacji powinien zostać uznany, jako długofalowy instrument transformacji energetycznej. Dlatego też w opracowywanym przez Komisję Europejską planie w zakresie celów klimatycznych na 2030 r., należy przedstawić zarys zaktualizowanych instrumentów, odpowiadających na nowe wyzwania.
Wykorzystanie danych zweryfikowanych na poziomie krajowym
Szeroko zakrojona ocena skutków powinna szczegółowo wskazywać koszty społeczne i gospodarcze nie tylko dla całej UE, ale także indywidualnie dla poszczególnych państw członkowskich oraz regionów najbardziej dotkniętych transformacją. Konieczne jest przeprowadzenie dokładnej analizy skutków na poziomie krajów, która odzwierciedli ich różne punkty startowe oraz podział kosztów i korzyści transformacji energetycznej, bądź umożliwi pokazanie wyników krajowych w ogólnej ocenie skutków. Dlatego też, dane wejściowe na poziomie europejskim powinny być konsultowane z państwami członkowskimi i przez nie weryfikowane, ponieważ tylko wtedy nie powstaną wątpliwości co do podłoża analitycznego wyników agregowanych na poziomie UE.
Uwzględnienie następstw pandemii COVID-19
Obecnie, gdy pandemia COVID-19 wywiera ogromny wpływ na gospodarkę europejską, wszelkie rozważania na temat nowych, bardziej ambitnych celów klimatycznych powinny tę nadzwyczajną sytuację uwzględniać. Istotne zaburzenia łańcuchów dostaw, stwarzają znaczące zagrożenia dla przedsięwzięć energetycznych, dlatego ewentualne bardziej ambitne cele w zakresie energetyki odnawialnej powinny uwzględniać nowe okoliczności. Co więcej, dla wzmocnienia gospodarki po kryzysie, szczególnie istotny będzie dostęp do stabilnej energii elektrycznej oferowanej w przystępnych cenach oraz wsparcie dla nowych inwestycji. Dlatego też, zdaniem PKEE w unijnych programach wychodzenia z kryzysu powinny znaleźć się dodatkowe fundusze przeznaczone na transformację energetyczną.
Odzwierciedlenie potencjalnych skutków dla różnych sektorów gospodarki
PKEE docenia fakt, że we wstępnej ocenie skutków Komisja Europejska zauważa, iż wszystkie sektory gospodarcze i społeczne będą musiały wnieść swój wkład w transformację. PKEE zgadza się, że sektor energetyczny musi sprostać największym wyzwaniom w tym zakresie, niemniej pozostałe sektory (zarówno te objęte, jak i nieobjęte ETS) powinny uczestniczyć bardziej aktywnie w transformacji, a poziom ich wkładów w ten proces powinien zostać właściwie określony. Szeroko zakrojona ocena skutków powinna zatem, szczegółowo oceniać koszty gospodarcze oraz społeczne, a także starannie odzwierciedlać skutki dla regionów najbardziej narażonych na skutki transformacji.
Uwzględnienie istniejących obowiązków regulacyjnych
Dokument podkreśla konieczność przeanalizowania wpływu ewentualnych zmian na sektor energetyczny, a także zwraca uwagę na potrzebę zachowania spójności z aktami prawnymi mocno powiązanymi z tym sektorem. PKEE z zadowoleniem przyjmuje fakt, iż Komisja zauważa, że ewentualna rewizja celów jest powiązana z innymi aktami prawnymi i instrumentami, takimi jak dyrektywa w sprawie opodatkowania energii, mechanizm dostosowania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 i innymi regulacjami. Dlatego też, kompleksowa ocena skutków musi w pełni ocenić wzajemne wpływy tych wszystkich aktów prawnych.
Naszym zdaniem niezbędne jest również uwzględnienie obowiązków prawnych operatorów instalacji, wynikających z mechanizmów mocy. Wiele państw członkowskich wprowadziło bowiem odpowiednie mechanizmy, by zapewnić niezbędny poziom bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Znaczna część mocy wytwórczych została już zakontraktowana, a w oparciu o rynek mocy dokonano długofalowych inwestycji. W związku z tym nie jest możliwe wycofywanie mocy wytwórczych zakontraktowanych w ramach mechanizmów mocy, bez narażania bezpieczeństwa dostaw. PKEE uważa zatem, że wraz z danymi wejściowymi, kraje członkowskie powinny przedstawiać także wszystkie istotne obowiązki wynikające z przepisów.
Racjonalne tempo transformacji
PKEE wierzy, że wszelkie cele klimatyczne będą ustalane w duchu zasady solidarności energetycznej i, że rzeczywiście zapewnią, iż „nikt nie zostanie pozostawiony w tyle”. Niemniej zwracamy uwagę, iż wszystkie istotne cele klimatyczne, w tym obejmujące zwiększenie celów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku, powinny podlegać zatwierdzaniu przez Radę Europejską.
[1] Zmiana celów redukcyjnych oraz cen uprawnień do emisji wynikająca z komunikatu Europejski Zielony Ład, CAKE, KOBiZE.
[2] Scenariusze niskoemisyjnego sektora energii w Polsce i UE w perspektywie roku 2050, CAKE, KOBIZE.
[3] Patrz również stanowisko PKEE na temat ETD: https://pkee.pl/stanowisko-polskiego-komitetu-energii-elektrycznej-na-temat-wstepnej-oceny-skutkow-zmiany-dyrektywy-w-sprawie-opodatkowania-energii/
[4] Patrz również stanowisko PKEE na temat CBAM: https://pkee.pl/stanowisko-polskiego-komitetu-energii-elektrycznej-dotyczace-wstepnej-oceny-skutkow-mechanizmu-dostosowania-cen-na-granicach-z-uwzglednienie
Do pobrania: