Polski Komitet Energii Elektrycznej (PKEE) docenia propozycję Komisji Europejskiej dotyczącą ustanowienia mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM), mającego na celu zmniejszenie ryzyka ucieczki emisji, a także zapewnienie lepszego odzwierciedlenia wygenerowanej emisji CO2 w cenie importowanych towarów.
PKEE zgadza się z Komisją, że wyższe ambicje klimatyczne UE mogą zwiększyć ryzyko ucieczki emisji, dlatego ważne jest znalezienie skutecznego rozwiązania by je ograniczyć. Dobrze zaprojektowany mechanizm CBAM wydaje się rozsądnym rozwiązaniem zapewniającym równe warunki działania dla przedsiębiorstw unijnych i spoza UE, a także zachęcającym państwa trzecie do zintensyfikowania ich własnych polityk klimatycznych. Ponadto CBAM stwarza możliwość szerszego stosowania materiałów miejscowego pochodzenia, co jest korzystne zarówno dla gospodarek krajowych, jak i środowiska dzięki oszczędnościom w transporcie.
PKEE pozytywnie ocenia uwzględnienie importowanej energii elektrycznej w pierwszej fazie CBAM. Sektor energetyczny w UE aktywnie przyczynia się do realizacji celów klimatycznych i ponosi wysokie dodatkowe koszty z tym związane, w ramach systemu EU ETS. W związku z tym zasadnicze znaczenie ma zapewnienie warunków uczciwej konkurencji w stosunku do wytwórców energii z państw trzecich, w szczególności gdy nie ponoszą oni podobnych obciążeń środowiskowych. Inną ważną kwestią, którą należy rozważyć na szczeblu UE, jest import energii elektrycznej pochodzącej z elektrowni jądrowych, który może mieć poważny wpływ na unijne rynki energii elektrycznej, ze względu na brak kosztów wynikających z CBAM.
Mechanizm CBAM wchodzący w skład pakietu „Fit for 55”, powinien ułatwiać osiągnięcie nowych celów klimatycznych UE. W związku z tym PKEE stoi na stanowisku, że wszystkie przychody uzyskane za pośrednictwem CBAM powinny być przeznaczane wyłącznie na inwestycje związane z klimatem i transformacją energetyczną, w szczególności w tych państwach członkowskich, które stoją w obliczu największych wyzwań związanych z transformacją.
Poza wieloma korzyściami dostrzegamy również pewne zagrożenia związane z CBAM. Obawiamy się przede wszystkim wzrostu cen komponentów dla nowych instalacji energii odnawialnej, takich jak materiały do produkcji turbin wiatrowych i instalacji fotowoltaicznych. Członkowie PKEE realizują ogromne inwestycje w OZE, a ewentualny wzrost kosztów może utrudnić ten proces. Dlatego też, PKEE wyraża nadzieję, że ceny towarów objętych CBAM (np. stali) nie zaczną gwałtownie rosnąć.
Warto podkreślić, że ucieczka emisji może nastąpić bardzo szybko. Dlatego szczególną uwagę należy zwrócić na okres przejściowy i zastępowanie darmowych uprawnień do emisji z systemu EU ETS. W opinii PKEE należy zachować ostrożność podejmując ten krok, aby nie zagrozić stabilności i przewidywalności otoczenia biznesowego dla sektorów produkcyjnych w UE. Ostateczna decyzja o wycofaniu darmowych uprawnień powinna zostać podjęta po zakończeniu okresu przejściowego.
Kolejną istotną kwestią jest to, że certyfikaty CBAM – w przeciwieństwie do uprawnień w ramach EU ETS – nie mogą być przedmiotem handlu między importerami, a zgłaszający mają jedynie prawo odkupu na warunkach określonych w art. 23. Rozwiązanie to nie wydaje się wystarczająco elastyczne i wymaga ponownego rozważenia.
Ponadto CBAM powinien być obsługiwany na poziomie unijnym, co ujednolici standardy, zapewni przejrzystość funkcjonowania CBAM i zapobiegnie nadmiernym obciążeniom administracyjnym państw członkowskich UE.