Stanowisko w sprawie wstępnej oceny skutków aktu delegowanego dotyczącego zrównoważonego finansowania (taksonomii)
Polski Komitet Energii Elektrycznej (PKEE) popiera ideę wprowadzenia wymogów dotyczących zrównoważonego finansowania (taksonomii) i technicznych kryteriów weryfikacji ich spełnienia w celu zapewnienia przejrzystości, a także ustanowienia ram oceny dla inwestorów prywatnych, instytucji publicznych oraz uczestników rynku. Głównym celem taksonomii musi być zapewnienie jak najlepszych ram inwestowania, umożliwiających zrównoważoną transformację ku gospodarce niskoemisyjnej.
Taksonomia i techniczne kryteria weryfikacji spełnienia wymogów zrównoważonego finansowania ustanowione w aktach delegowanych wydanych na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje (Rozporządzenie w sprawie taksonomii) powinny być neutralne technologicznie, tak aby nie wykluczały działalności gospodarczych wspomagających (ang. enabling) i przejściowych, których negatywny wpływ na środowisko jest mniejszy niż działalności, które nie są uznawane za zrównoważone. Przejściowe źródła energii i technologie pomostowe, takie jak moce wytwórcze wykorzystujące gaz ziemny, powinny stanowić istotne elementy transformacji energetycznej, znacząco przyczyniające się do redukcji emisji. Także energia jądrowa powinna odgrywać w transformacji znaczącą rolę.
Parametry i progi
Wykorzystanie metody oceny cyklu życia zaproponowanej przez Techniczną Grupę Ekspertów (TEG) w jej końcowym raporcie na temat taksonomii jest krokiem we właściwym kierunku, jednakże spod tej oceny nie powinny być wykluczane żadne technologie. Podejście to powinno być bardziej spójne wobec różnych rozwiązań i tam, gdzie to możliwe, zapewniać stosowne progi, w celu ułatwienia ich porównywania.
Ponadto PKEE postuluje, by proponowany standard emisyjności (EPS) dotyczył całego łańcucha wartości, a nie tylko generacji energii. W związku z tym, próg proponowany w załączniku technicznym do raportu końcowego TEG na temat taksonomii UE, powinien być odpowiednio dostosowany. Wynika to z faktu, iż ustanowienie EPS na obecnie proponowanym poziomie wykluczy technologie, które mogą wspomagać transformację sektora energetycznego, a także są niezbędne do wsparcia rozwoju odnawialnych źródeł energii.
Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła ze źródeł gazowych
Katalog zrównoważonych inwestycji powinien obejmować wszelkie rodzaje działalności gospodarczej, które mogą znacząco zmniejszać negatywny wpływ człowieka na środowisko. Działalności te powinny być oceniane pod kątem ich całościowego wkładu w osiąganie obecnych i przyszłych celów klimatycznych, jak również zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii. Może to wymagać elastycznego rozwiązania dla przejściowych źródeł energii i technologii pomostowych, takich jak bloki gazowo-parowe i elektrociepłownie gazowe spełniające kryteria ograniczenia emisji CO2 warunkujące dopuszczenie do uczestnictwa w rynkach mocy na podstawie artykułu 22 Rozporządzenia w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej. Bloki gazowe są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii i bilansowania systemu w ramach rozwoju OZE, dlatego też powinny być uznawane za spełniające wymogi stawiane technologiom przejściowym.
Wniesienie znaczącego wkładu w łagodzenie zmian klimatu na szczeblu UE wymaga podążania drogą ewolucyjnej, efektywnej kosztowo i sprawiedliwej transformacji energetycznej. Technologie oparte na gazie ziemnym należy zatem uznawać za zrównoważone, szczególnie biorąc pod uwagę znaczący udział paliw kopalnych w wytwarzaniu energii w niektórych państwach członkowskich (m.in. Niemczech, Polsce, Czechach, Grecji i Estonii).
Przesył i dystrybucja energii elektrycznej
Wszystkie inwestycje w infrastrukturę sieci energetycznych (zarówno przesyłowych, jak i dystrybucyjnych) powinny zostać określone jako zrównoważone, by wspierały dalszą elektryfikację i transformację ku gospodarce neutralnej emisyjnie. Inwestycje te powinny kwalifikować się nawet gdy są realizowane w systemach, które nie są w pełni zdekarbonizowane. Pragniemy wskazać na to, że klasyfikacja infrastruktury zaproponowana przez TEG i oparta na emisyjności jednostek wytwórczych, nie wydaje się być właściwa. Operatorzy systemów przesyłowych i dystrybucyjnych są bowiem w większości podmiotami ściśle regulowanymi i w związku z tym są też zobowiązani dołączać do sieci jednostki wytwórcze, jeżeli tylko spełniają one określone kryteria. Operatorzy systemów nie mają, zatem możliwości wpływania na poziom emisyjności.
Modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych gazu
Inwestycje w sieci gazowe również powinny być ujęte w taksonomii, jeżeli zasilają one wysokosprawne bloki gazowe. Takie inwestycje są bowiem wymagane do zapewnienia bezpieczeństwa zaopatrzenia w energię elektryczną oraz wspierania efektywnej pod względem ekonomicznym transformacji.
Energetyka jądrowa
Taksonomia powinna obejmować również energetykę jądrową. Wynika to z faktu, iż energii jądrowej przypisano istotną rolę w dekarbonizacji gospodarki UE i uznano potrzebę jej rozwoju w długoterminowej strategii Komisji Europejskiej. Dokument ten przewiduje, że udział energii jądrowej w roku 2050 pozostanie podobny przy wszystkich scenariuszach (12-15%, w porównaniu do prognozy 18% w roku 2030 i 26% w roku 2015). Należy także zauważyć, że energia jądrowa może być ważnym instrumentem dekarbonizacji państw członkowskich UE, szczególnie tych silnie uzależnionych od węgla. Energetyka jądrowa może umożliwić im transformację energetyczną przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa dostaw i stabilności systemów energetycznych.
Rekultywacja terenów pokopalnianych i poprzemysłowych
Inwestycje w rekultywację terenów pokopalnianych oraz poprzemysłowych po ustaniu pracy elektrowni powinny być uwzględnione w taksonomii. PKEE sądzi, że wygaszanie wytwarzania energii z paliw kopalnych będzie się wiązało z koniecznością zmiany sposobu użytkowania dużych terenów zakładów górniczych i elektrowni. Z kolei, wspomniane powyżej inwestycje są przykładami działalności gospodarczych na rzecz zarówno łagodzenia zmian klimatu, jak i dostosowywania się do nich.
[1] Techniczna Grupa Ekspertów UE ds. zrównoważonego finansowania, Taksonomia: Raport końcowy Technicznej Grupy Ekspertów ds. zrównoważonego finansowania – Raport Techniczny, Bruksela, 09.03.2020,
https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/business_economy_euro/banking_and_finance/documents/200309-sustainable-finance-teg-final-report-taxonomy_en.pdf
[2] Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 158/54 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019R0943&from=EN
[3] Czysta planeta dla wszystkich – Europejska długoterminowa wizja strategiczna dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu gospodarki
Do pobrania: